Veritabanı nedir ? (Database nedir?)

Veritabanı, bilgisayarda, bilgilerin kategorize edilerek depolandığı bir alandır. Bilgi artışı verilerin sınıflandırılıp ayrıştırılarak depolanmasını zorunlu hale getirmiştir.Depolama için dosya-işlem sistemi mevcut ise de bu yöntem yeterliliğini günümüzde kaybetmiş ve daha geniş bir bilgi depolama yöntemine ihtiyaç duyulmuştur. Cep telefonlarındaki kişi rehberi bu konu için verilebilecek en güzel örnektir. Ayrıca üyelik sisteminin bulunduğu web sayfalarında üye bilgileri de bu konuya güzel bir örnek teşkil etmektedir. Bilgilere ulaşıp onları düzenleme işlemeni bu alanı kullanarak yaparız. Bu alanda ayrıca birbiri ile ilişkili bilgileri bir araya getirip güncelleme de yapılabilmektedir. Veriler dağınık olarak yer alırlar. Veritabanın da ise bu bilgiler düzenlenerek depolanmaktadır.

Veritabanı Kullanmanın Faydaları Nelerdir ve Neden Önemlidir?

Veritabanı kullanmanın pek çok faydası vardır. öncelikle bilgileri kategorize ederek depolamak bilgileri dağınıklıktan kurtarır. Veri ararken bulmada zorlanmazsınız ve bu sayede zamandan tasarruf sağlarsınız. Ayrıca sizi tekrara düşmekten de kurtarır. Hafızada dağınık olarak depolanan bilgileri klasörlere dönüştürüp kategorize edeceğinden alan işgalinin de önüne geçer ve alan israfı yapılmamış olur. Bir başka faydası da bütünlüğün sağlanmasına yardımcı olmasıdır. öğrenci işleri bilgi sistemi konuya uygun bir örnek teşkil etmektedir ayrıca bankalarda, hastanelerde vs. kullanılan kayıtlar için oluşturulan dosyalar da bu depolama için verilebilecek örneklerdendir. Gerek özel gerek kamu kuruluşu olsun mevcut bilgilerini dosyalayıp depolamada bu alanı kullanmaktadırlar.  Peki, bilgileri bu şekilde veritabanında tutmak neden bu kadar önemlidir? çünkü birbiri ile ilişkili bilgileri ayrı ayrı dosyalarda tutmak, daha sonra yan yana getirmek istediğiniz bilgileri bir araya toplamak istediğinizde zorluk çıkarmaktadır. İşte, veritabanı birbiri ile ilişkisi olan bilgileri tıpkı bir kütüphanede olduğu gibi ilişkiye göre sınıflandırıp depolamaktadır. Temelde iki tür uygulamaya sahiptir. Birincisi düz-dosya veritabanlarıdır. İkincisi de ilişkisel veritabanlarıdır. Düz,dosya veritabanı ilişkisel veritabanına göre daha basit bir sistem gerektirmektedir. Burada bilgiler tek yönlü olarak toplanmakta ve depolanmaktadır. Oysa ilişkisel veri tabanı farklı farklı olan dosyalar arasında ilişki kurar. Kurduğu ilişkiye göre de bu dosyaları gruplandırır, sınıflandırır ve depolandırır.

Veritabanı Bileşenleri Nelerdir?

Veritabanının bir de bileşenleri vardır. Tablolar, sorgu ve formlardan oluşan bileşenleri mevcuttur. Veriler tablolarda saklanmaktadır. Tek bir tablo olabileceği gibi birden fazla tablo da olabilir. Satır ve sütunlar farklı işleve sahiptir. Sütunların her birinde bir bilgi sınıfı yer alır. Satırlarda ise sütunlara ait bilgiler saklanmaktadır. Tabloya bir alan ismi belirlenir. Her alanın içerdiği veri türü de ayrıca belirtilmektedir. Tablolardaki veriler sorgu sonucunda seçilir ve belli bir düzen içinde sunulur. Bir de kullanıcı ile program arasında bir ilişki mevcuttur. İşte bu ilişkiyi formlar sağlamaktadır. Formlar oluşturulduktan sonra bilgi girişleri yapılır ve veritabanına kaydedilirler. Bu işlemler “veritabanı yönetme sistemi” tarafından gerçekleştirilmektedir. Burada önemli olan depolanacak olan bilgilerin tanımlanmasıdır. Bu tanımlama işlemi de şema oluşturmaktan geçmektedir. Birbiri ile ilişkili bilgileri ayrı ayrı dosyalarda tutmak, daha sonra yan yana getirmek istediğiniz bilgileri bir araya toplamak istediğinizde çıkan zorluğun önüne geçebilmek için veritabanını kullanmak bir zorunluluk haline gelmiştir ve bu zorunluluk veri tabanı yöneticiliğine kaynak olmuştur.  İşte, veritabanı birbiri ile ilişkisi olan bilgileri tıpkı bir kütüphanede olduğu gibi ilişkiye göre sınıflandırıp depolamaktadır. Temelde iki tür uygulamaya sahip olan bu alanda, birincisi düz-dosya veritabanlarıdır ki çok fazla oluşturulmazlar. İkincisi de ilişkisel veritabanlarıdır ki özel veya kamu sektöründe en çok kullanılanı budur. Düz, dosya veritabanı ilişkisel veritabanına göre daha basit bir sistem gerektirmektedir. Burada bilgiler tek yönlü olarak toplanmakta ve depolanmaktadır. Cep telefonlarındaki rehberler buna örnek verilebilir. Oysa ilişkisel veri tabanı farklı farklı olan dosyalar arasında ilişki kurar. Kurduğu ilişkiye göre de bu dosyaları gruplandırır, sınıflandırır ve depolandırır. Banka, hastane, okul, üniversite gibi kurumlarda kullanılan depolamalar bu şekilde yapılmaktadır.

Veritabanı Türleri Nelerdir?

Veritabanı farklı ihtiyaçları karşılamak üzere tasarlanır. Database seçimi, uygulama ve yönetim gereksinimleri göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmelidir. Yaygın olarak kullanılan veritabanı türleri şu şekilde sıralanabilir:

• İlişkisel Veritabanı (RDBMS): İlişkisel veritabanında veriler ve tablolar arasında bağlantı kurulur. Her veri içeriğine uygun tabloda kayıt altına alınır. Tüm kayıtlar için benzersiz bir anahtar alanı (primary key) kullanılabilir. Bu sayede sorgu komutları ile istenen veriler kolayca görüntülenebilir veya değiştirilebilir. Yabancı anahtar (foreign key), diğer tablolardaki birincil anahtar alanlarına referans vermek için kullanılır. Foreign key kullanımı veriler arasında bağlantı kurmayı kolaylaştırır ve sistemde tutarlılık sağlar. Bu sayede bir tabloda silinen veya güncellenen veriler aynı şekilde diğer tablolarda da güncellenir. Örneğin müşteri siparişlerini kaydeden bir tablo ile ürünler tablosu ilişkilendirilir ve sipariş durumunda stoklarda gerekli düzeltmeler gerçekleştirilir.
• NOSQL (Not Only SQL) Veritabanı: Bu tür database örneklerinde veriler tablo sütunlarında saklanmak yerine dosyalarda arşivlenir. NOSQL, büyük ölçekli verilerin işlenebilirliğini artırmak açısından önemli rol oynar. Bellekte saklanan veriler daha hızlı bir şekilde görüntülenebilir ve kolayca yedeklenebilir. Sorgu işlemlerinde daha esnek bir dil kullanılır ve eş zamanlı okuma işlemine izin verilir.
• Dağıtılmış Veritabanı: Büyük ölçekli verileri işlemek için birden fazla sunucuya ihtiyaç duyulabilir. Dağıtılmış veritabanları, tek sunucunun veya bilgisayarın yeterli gelmediği durumlarda verileri farklı merkezlere dağıtır. Database yapılarında farklı sunucuların kullanılması erişilebilirliği olumlu yönde etkiler. Veriler, kullanıcıların coğrafi konumları gibi mantıksal kriterler göz önünde bulundurularak merkezlere dağıtılır.
• Anahtar - Değer (Key - Value) Veritabanı: Veri yönetimi işlemlerini hızlandırmak için zamanla pek çok farklı yöntem ortaya çıkar. Anahtar - Değer veritabanlarında her veri özel bir anahtarla ilişkilendirilir. Bu anahtar ile veri görüntülenebilir, güncellenebilir veya silinebilir. Her verinin benzersiz bir anahtarının olması sistem yönetimini büyük oranda kolaylaştırır. Bazı veritabanları daha hızlı erişim imkanı sağlamak için verileri bellek tabanlı olarak saklar. Redis gibi popüler Key - Value veritabanları, özellikle web uygulamalarında hızlı sorgulama işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılır.

Veritabanı Nerelerde Kullanılır?

Pek çok uygulama ve web sitesi, kullanıcı verilerini saklamak veya yönetmek için bir arşivleme yöntemine ihtiyaç duyar. Database kullanımı ile bilgiler daha düzenli bir şekilde sınıflandırılır. Veri bütünlüğünü ve tutarlılığını korumak açısından iş süreçlerinin yönetiminde de kullanımına yer verilen veritabanlarının genel kullanım alanları şu şekilde sıralanabilir:

• Web Uygulamaları: Web siteleri, kullanıcılarına kişiselleştirilmiş deneyimler sunmak için üyelik sisteminden yararlanır. Üyelik sistemi ile kullanıcıların isim, soy isim, kullanıcı adı, elektronik posta adresi ve telefon numarası gibi bilgileri kayıt altına alınır. Bu bilgileri güvenle saklamak ve kolayca yönetmek için database sistemlerine başvurulur.
• Mobil Uygulamalar: Mobil uygulamalar ile kişiye özel hizmetler sunulabilir. Kullanıcı hesap bilgilerini saklamak ve oturumu yönetmek için veritabanı kullanılır. Kullanıcıların uygulamayla olan etkileşimlerini kaydetmek ve yeniden giriş yaptıklarında kaldıkları yerden devam etmelerini saklamak için bu sistemlere ihtiyaç duyulur.
• Sağlık Hizmetleri: Sağlık hizmetleri içerisinde geniş veri kümesi barındıran bir sektördür. Hasta kayıtları, tedavi geçmişi, randevu planlamaları, doktor ve çalışan bilgileri gibi sağlık verilerini kaydetmek için veritabanları kullanılır. Bu sayede hastalar laboratuvar sonuçları veya randevu işlemleri gibi acil hizmetlere daha hızlı bir şekilde erişim sağlayabilir.
• IoT (Internet of Things): Nesnelerin interneti yaklaşımıyla evlerde akıllı cihazların kullanımı gittikçe artmaktadır. IoT, ev aletlerini veya akıllı cihazları kullanarak çevresinden veri toplar ve gerekli otomasyon işlemlerini gerçekleştirir. Toplanan verilerin saklanması için geniş kapasiteli bir ortama ihtiyaç duyulur. Veritabanı sistemleri, sensörlerden alınan bilgileri kayıt altına alır ve yönetimini kolaylaştırır.
• Bankacılık ve Finans Uygulamaları: Bankacılık, pek çok müşteriye sahip olan geniş bir sektördür. Kullanıcı memnuniyetini korumak açısından müşteri bilgileri, işlem geçmişi ve hesap detayları gibi verilerin güvenle saklanması gerekir. Veritabanı yönetim sistemleri ile finans uygulamalarından elde edilen verilerin arşivlenmesi kolaylaşır.

Veritabanları her sektörde kendine yer bulabilen önemli depolama araçlarıdır. Uygulama ihtiyaçları ve teknik bilgi durumuna göre database türleri arasından uygun olanı seçilebilir.

Veritabanı Ne İçin Kullanılır?

Database kullanımı, veri yönetimini sağlamak ve istenilen bilgilere komutlar aracılığıyla kolayca ulaşmak açısından oldukça önemlidir. Pek çok farklı sektörde veritabanı kullanımına rastlamak mümkündür. Kurumlar, kullanıcılardan elde ettikleri verileri güvenle saklamak ve işlemek için bu arşivleme sistemine ihtiyaç duyar. Database sistemlerinin genel kullanım sebepleri arasında şunlar bulunur:

• Hızlı ve Kolay Veri Erişimi Sağlamak: Database sistemleri genellikle anahtarlama sistemlerinden yararlanır. Verilerin sıralandığı satırlara benzersiz numaralar atanır ve erişim işlemi bu numaralarla sağlanır. Database adminleri istedikleri kolon bilgilerini kullanarak verileri listeleyebilir veya gruplayabilir.
• Veri Güvenliğini Korumak: Pek çok uygulama kullanıcılarına özel bir deneyim yaşatmak için üyelik sistemlerine başvurur. Kullanıcılar kendi bilgileriyle oturum açmak için belirledikleri parolayı kullanır. Veritabanlarında parola gibi hassas bilgiler özel şifreleme yöntemleri ile gizlenir. Bu sayede kimlik doğrulama sistemleri ile kullanıcıların güvenliği sağlanır.
• İş Süreçlerini Otomatikleştirmek: Elektronik ticaret uygulamalarında stok takibi yapmak yorucu bir işlem olabilir. İlişkisel veritabanları ile sipariş verildiği anda gerekli güncelleme işlemleri envanter tablosunda otomatik olarak gerçekleştirilir.
• Verileri Organize Etmek: Database sistemleri verileri türlerine göre olacak şekilde farklı tablo ve kolonlara ayırır. Sınıflandırma işlemi ile istenilen verilere özel komutlar aracılığıyla kolayca ulaşılabilir.

Veritabanı yönetim sistemleri teknik bilgi gerektiren önemli araçlardır. Profesyonel bir çalışma ortaya koymak için uzman ekiplerden teknik destek alarak database oluşturma süreçlerini yönetebilirsiniz.